Nasz patron

Witold Lutosławski (25.01.1913 – 7.02.1994)

Patronem naszej orkiestry młodzieżowej jest jeden z największych kompozytorów XX wieku, twórca kilkuset znakomitych utworów a także uznany dyrygent i pianista – Witold Lutosławski.

Kompozycji uczył się w Konserwatorium Warszawskim pod okiem Witolda Maliszewskiego. Jednocześnie studiował matematykę na Uniwersytecie Warszawskim. Zdążył zadebiutować jako kompozytor jeszcze przed wybuchem II wojny światowej, w 1938 roku prezentując publicznie prawykonanie swoich Wariacji symfonicznych. Jego karierę gwałtownie przerwała wojna, którą kompozytor spędził w polskiej stolicy, grywając na fortepianie, często ze swoim przyjacielem Andrzejem Panufnikiem, w różnych warszawskich klubokawiarniach. Z tego okresu jego twórczości do naszych czasów dotrwał tylko jeden utwór – "Wariacje na temat Paganiniego" na dwa fortepiany.

Po wojnie wrócił do komponowania, zaangażował się także w działalność Związku Kompozytorów Polskich oraz Międzynarodowego Festiwalu Muzyki Współczesnej Warszawska Jesień.
Jednocześnie, szczególnie w latach 50., namówiony przez słynnego polskiego pianistę Władysława Szpilmana (na kanwie jego niezwykłej historii powstał słynny film Pianista), pod pseudonimem Derwid komponował piosenki, które stawały się przebojami największych polskich gwiazd muzyki popularnej tamtego czasu. Przypisuje się mu aż 35 hitów, z których część wyróżniono tytułem Radiowej piosenki miesiąca.

Na początku lat 60. rozpoczął także swoją karierę dyrygencką, Od 1963 prawykonaniem swoich Trzech poematów Henri Michaux na chór i orkiestrę (1961-63). Aktywnie koncertował do końca życia. Co ciekawe, obok Igora Strawińskiego, był jedynym kompozytorem XX wieku, który dyrygowała praktycznie wyłącznie własnymi utworami.

Lutosławski jest powszechnie stawiany przez muzykologów obok Beli Bartóka, Siergieja Prokofiewa czy Oliviera Messiaena, wśród gigantów muzyki XX wieku. Jego zwykle dzieli się na kilka okresów: pierwszy z nich to okres neoklasycystyczny reprezentowany przez takie utwory jak Wariacje symfoniczne (1938), Symfonia nr 1 (1947) czy Uwertura smyczkowa (1949); fascynację folklorem oraz stosowanie techniki serialnej charakteryzuje Małą Suitę (1950), Koncert na Orkiestrę (1954) czy Muzykę Żałobną (1958). Najbardziej indywidualnym rysem techniki kompozytorskiej Lutosławskiego był tzw. aleatoryzm kontrolowany, czyli wprowadzenie przypadkowości do struktury rytmicznej przy jednoczesnym zachowaniu ścisłej organizacji wysokości dźwięków. Technika ta jest szczególnie widoczna w Grach Weneckich (1961). Kolejną fazą w rozwoju twórczości Lutosławskiego to próba wypracowania swoistego modelu formalnego w oparciu o wcześniejsze doświadczenia kompozytorskie. Model ten to następstwo dwóch faz, gdzie pierwsza jest wstępem, a dopiero druga stanowi właściwe rozwinięcie kompozytorskiego pomysłu, dzieje się tak chociażby w Symfonii nr 2 (1967) czy Livre pour orchestre (1968). Z kolei w Mi-Parti (1976) znajdziemy coś, co muzykolodzy ochrzcili wdzięczną nazwą struktury łańcuchowej. Tę charakterystyczną dla Lutosławskiego technikę kompozytorską znajdziemy w trzech utworach zatytułowanych Łańcuch.

Mimo tych różnic, Lutosławski potrafił stworzyć unikalny i bardzo charakterystyczny styl właściwy tylko jemu. Znany był z tego, że nie poddawał się tendom czy chwilowym modom i postrzegał sobie zarówno jako awangardzistę jak i kontynuatora wielkiej tradycji muzyki klasycznej. Dla wielu słuchaczy, jego niezwykła muzyka to pokaz doskonałej równowagi między tym, co intelektualne a tym, co emocjonalne. I to ta doskonałość zagwarantowała mu miejsce w muzycznym panteonie XX wieku.

Witold Lutosławski zmarł 7 lutego 1994 roku. Został pochowany na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie.